física

Ciencia que estudia os fenómenos da natureza, dende os máis elementais aos máis complexos. Tendo en conta esta definición, tan xeral, a física contén ciencias tales como a astronomía, a xeoloxía, a química, etc, e por iso se considera nun sentido máis restrinxido. Aínda que as súas leis rexen tanto na materia viva como na inerte, o estudo dos fenómenos da vida resérvase á bioloxía. Así pois, emprégase tradicionalmente no termo de física ao estudo das leis xerais da natureza; as leis da termodinámica, por exemplo, son tan válidas para a química como para a bioloxía, a xeoloxía, etc. Cómpre dicir, xa que logo, que a física estudia basicamente as leis do mundo inorgánico. Atendida esta amplitude, ás veces chégase a confundir física e ciencia. É tradicional a división da física clásica en cinco grandes ramas ou partes convencionais, que se establecen cunha finalidade máis pedagóxica. Estas ramas fan referencia ás propiedades dos corpos, e son a acústica, a electricidade (ou electroloxía), a mecánica, a óptica e a termoloxía, que estudian o son, a electricidade, o movemento dos corpos, a luz e a calor, respectivamente. Modernamente apareceron novas ramas, como a física atómica, a física nuclear e a física cuántica. No transcurso da historia, cada revolución científica tivo como base unha revolución na interpretación dos fenómenos naturais, é dicir, unha revolución na concepción do mundo físico. Existen nos fenómenos da natureza un ritmo e unha estrutura que son invisibles ao ollo humano; son as denominadas leis físicas. O comportamento da materia e o descubrimento das leis físicas atópanse cun problema: o home montou teorías, durante moitos séculos, ao redor dos fenómenos que pode observar, pero está claro que o seu campo de observación é moi limitado e resúltalle difícil facer observacións no campo microscópico e no cósmico. É por iso que, no s XX, o desenvolvemento da física nuclear e da astrofísica revolucionaron as teorías de sempre, como son a corpuscular, a ondulatoria, a do universo continuo-descontinuo ou o probabilismo-determinismo. Os gregos foron os primeiros en estudar a materia dunha maneira científica, en observar o vínculo entre os fenómenos naturais para atopar as leis físicas. O método dos primeiros filósofos da materia consistiu en localizar unha explicación lóxica ás leis que se deducían da observación. Aristóteles construíu unha visión xeral da natureza que se considerou inamovible durante toda a Idade Media. Segundo Aristóteles, todas as cousas teñen tendencia a dirixirse cara ao lado que as atrae; así, o aire e o lume van cara a arriba, e as pedras, cara a abaixo. Arquímedes coñeceu a lei da panca e a da forza ascensional (impulso de Arquímedes) á que están sometidos os corpos que se somerxen nun fluído. Pero, a física dos gregos ten moitos erros; non foron capaces de observar os fenómenos en ningunha experiencia preconcibida (experimento) para poder illar os efectos parasitos. As bases reais da mecánica que aínda se utilizan estableceunas Galileo e outros pensadores dos ss XVI e XVII, entre os que cómpre mencionar a Newton; estes propuxéronse atopar relacións matemáticas que puidesen aplicarse á explicación dos fenómenos físicos. Galileo decatouse das contradicións e das insuficiencias prácticas e combateu os principios de Aristóteles coa axuda de novos puntos de vista. Así, chegou a deducir que, na caída dos corpos, a velocidade adquirida ao final da traxectoria non depende do peso, senón unicamente da altura, tese contraria ás ideas de Aristóteles. Da mesma maneira, este afirmaba que calquera movemento se debía a unha forza; pola contra, Galileo foi o primeiro en anunciar que para conservar un movemento uniforme non era necesaria ningunha forza. Esta teoría, que recibe o nome de lei da inercia, adoptouna máis tarde Newton como hipótese fundamental (axioma) na súa mecánica. A finais do s XIX non só o método científico modificara profundamente a visión do home en este campo, senón que a ciencia ía refacendo o mundo desde as raíces ata a última rama. Cara a 1900 o concepto de natureza que se estableceu na primeira revolución científica deu os seus últimos resultados e tivo os seus primeiros fracasos. Descubríanse fenómenos novos e complicados que non se conseguían explicar co concepto imperante de natureza que existía. Os homes de ciencia comezaron a imaxinar unha nova versión dos procesos naturais. A finais de 1900 os coñecementos do mundo físico e o pensamento en todas as súas manifestacións baseábanse nunha colección de presuposicións solidamente arraigadas. O pensamento físico fundamentábase en catro nocións básicas, é dicir, en catro maneiras irrevogables de contemplar a natureza. En primeiro lugar, existía o principio segundo o que a natureza se comporta de acordo cunha estrita cadea de feitos que van das causas aos efectos, de maneira que a característica das causas nun momento determinado implica inevitablemente os efectos correspondentes, sen excepción posible. Este principio de determinismo de causa e efecto non permitía ningunha vacilación á natureza. As indeterminacións aparentes atribuíanse á ignorancia. Este principio permitiu o descubrimento de diversos elementos químicos que faltaban na táboa periódica. Existía un segundo principio que expresaba o espírito propio da física: o principio cuantitativo. A física consiste en medir as cousas e establecer relacións precisas entre as diferentes medidas. Lord Rayleigh afirmaba que as ideas só son claras cando son cuantitativas, porque só o que é medible se pode discutir dunha maneira rigorosa e considerar como coñecemento. O terceiro principio básico, que se refería ás transicións naturais dun estado a outro, era o principio de continuidade, que expresaba a noción, profundamente arraigada, de que os movementos da natureza son graduais; algúns fenómenos poden dar a impresión de cambios repentinos, pero o pensamento físico da época consideraba que esta impresión só é aparente. Se unha secuencia parece súbita ou inexplicable, hai que dividila en seccións máis pequenas, e esta división pode continuar indefinidamente, posto que os procesos naturais son infinitamente divisibles e continuos. A estes tres principios sobre a natureza e a física, no s XIX engadiuse outro: o principio da impersonalidade. O físico non se vía a si mesmo como unha persoa, senón como un instrumento imparcial sen prexuízos. A natureza presentábase como unha inmensa máquina impersoal que imperturbablemente facía o seu camiño. O proceso de observación desta máquina formidable era pasivo. O físico non inventaba, senón que vía; non utilizaba a imaxinación, senón a observación. A comezos do s XX os descubrimentos científicos obrigaron os investigadores a renunciar a esta visión da física e á concepción da natureza en que se baseaba. Observábanse irregularidades que non coincidían xa cos principios básicos das teorías físicas vixentes. As hipóteses básicas que fundamentaban as concepcións do s XIX abandonáronse. En lugar do concepto de continuidade, recoñeceuse que a estrutura básica das cousas infinitamente pequenas era descontinua. En lugar do principio determinista, ou de causa e efecto, admitiuse que as unidades máis pequenas da materia e da enerxía se rexían por leis que só se podían entender como probabilidades e que as predicións presentaban, xa que logo, unha zona de incerteza. Esta nova visión desbancou a fría e mecánica imaxe dun home de ciencia ao servizo dunha verdade afastada do mundo diario. A zona de incerteza que necesariamente acompaña as previsións formulouse coa mesma claridade intelectual que o precedente principio de certeza. Os sentidos do home son demasiado limitados para percibir a realidade exterior. Aínda que o home creou instrumentos de medición e de investigación, estes tamén teñen un límite de sensibilidade. O home ten que se resignar a non poder chegar ata a suma intimidade da esencia das cousas. Os campos que captaron unha maior atención dos físicos foron a física de altas enerxías, a física nuclear e a física da materia condensada, basicamente supercondutividade e novos materiais. Na física de altas enerxías, a necesidade de acadar niveis moi altos de enerxía para estudar a estrutura da materia levou ao proxecto e á construción de grandes aceleradores de partículas. En canto á física nuclear, fixéronse estudios a temperaturas elevadas. A física da materia condensada prestoulle unha atención especial á supercondutividade. No campo dos novos materiais estudiáronse novos semicondutores. En física xeral as novas determinacións da gravidade terrestre levaron a propoñer a existencia dunha quinta forza, a repulsiva. Tamén se avanzou na produción da antimateria.

Parte da pedoloxía que estudia as propiedades físicas do solo, tanto as estáticas (densidade, cor, porosidade, permeabilidade, etc), como as dinámicas (compresibilidade, plasticidade, tenacidade, cohesión, etc), e tamén o seu comportamento térmico e o seu estado estrutural.